AML a przestępstwa przeciwko środowisku naturalnemu

Procedery prania pieniędzy i finansowania terroryzmu wciąż ewoluują. Działania przestępcze mające na celu wprowadzenie do obrotu gospodarczego środków finansowych pochodzących z nielegalnych źródeł coraz głębiej wkraczają w kolejne obszary. Jednym z nich jest środowisko naturalne. Co prawda od dawna czerpanie zysków ze szkodzenia naturze cieszyło się zainteresowaniem środowisk przestępczych, ale w ostatnim czasie przybrało na sile.

Zmiany te zostały odnotowane m.in. przez Grupę Specjalną ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (Financial Action Task Force, FATF), która opublikowała raporty pt. Pranie pieniędzy w wyniku przestępstw przeciwko środowisku oraz Pranie pieniędzy i nielegalny handel dziką fauną i florą. Natomiast Bazylejski Indeks AML w 2022 roku został nawet poszerzony o dodatkowy wskaźnik dotyczący AML w kontekście przestępstw przeciwko środowisku.

Pokazuje to, że w obecnym, niezwykle szybko zmieniającym się świecie przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu wciąż nie odbywa się odpowiednio szybko i wystarczająco skutecznie, aby w pełni odpowiedzieć na pojawiające się nowe formy naruszeń.

Czym są przestępstwa przeciwko środowisku naturalnemu?

Przestępstwa przeciwko środowisku (inaczej nazywane też przestępstwami środowiskowymi) lub przestępstwa przeciwko ochronie przyrody są zdefiniowane w artykułach 181–188 Kodeksu karnego, w artykułach 127 i następnych w Ustawie o ochronie przyrody czy w artykułach 35 i następnych w Ustawie o ochronie zwierząt.

W uproszczeniu można powiedzieć, że są to różnego rodzaju nielegalne działania, które negatywnie wpływają na środowisko naturalne. Obejmują one m.in. nielegalny handel dziką fauną i florą, wchodzenie w nielegalne posiadanie roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową, nielegalne wydobycie odpadów i handel nimi, niszczenie zasobów naturalnych odnawialnych i nieodnawialnych, nielegalne działania zagrażające zrównoważonemu środowisku naturalnemu oraz zanieczyszczanie wody, powietrza lub powierzchni ziemi.

Co łączy pranie pieniędzy i przestępstwa przeciwko środowisku?

Przestępstwa przeciwko środowisku naturalnemu przynoszą ogromne nielegalne dochody, które rosną z roku na rok. Szacuje się, że stanowią one jeden z największych przemysłów przestępczych świata, tuż obok handlu narkotykami, handlu ludźmi i różnego rodzaju fałszerstw.

Trudno więc dziwić się, że pochodzące z tych procederów środki zasilają procesy prania pieniędzy. FATF wskazuje, że szeroko rozumiane przestępstwa przeciwko środowisku należy uznać za przestępstwa źródłowe prania pieniędzy.

Drugim powiązaniem jest korupcja. To właśnie korupcja ułatwia realizację przestępstw środowiskowych i sprawia, że płynące z niej środki finansowe mogą być poddane praniu pieniędzy.

Jak AML wspiera walkę z przestępstwami środowiskowymi?

Bardzo ważne jest to, że coraz szersza społeczność oraz coraz więcej rządów i instytucji zaczyna zdawać sobie sprawę z powagi powiązań między szeroko rozumianymi przestępstwami przeciwko środowisku a praniem pieniędzy. W interesie nas wszystkich jest uniemożliwienie prania tych ogromnych nielegalnych dochodów płynących ze szkodzenia planecie, które napędzają i przyspieszają katastrofę ekologiczną.

Ciekawym wnioskiem płynącym z analizy Bazylejskiego Indeksu AML za rok 2023 jest zależność między niskim ryzykiem AML i niskim ryzykiem przestępstw środowiskowych. Sytuacja taka ma miejsce w krajach przodujących w dbałości o środowisko i skutecznie zwalczających pranie pieniędzy – są to m.in. Islandia, Finlandia czy Szwecja.

Skuteczne przeciwdziałanie praniu pieniędzy to jeden z bardzo dobrych sposobów na to, aby przestępstw przeciwko środowisku naturalnemu było coraz mniej. Wysiłki na rzecz zapobiegania przestępstwom środowiskowym są ważne, ale muszą im towarzyszyć wzmożone i coraz skuteczniejsze działania w obszarze AML.

W kontekście powiązań między AML i przestępstwami środowiskowymi warto również zapoznać się z Krajową Oceną Ryzyka Prania Pieniędzy i Finansowania Terroryzmu z roku 2023, gdzie w opisie dotyczącym zagrożeń związanych z przestępstwami bazowymi poświęcono odrębny punkt przestępstwom związanym z naruszeniem praw ochrony środowiska.