Kary i sankcje za naruszenia ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu
Jakie mogą być konsekwencje niewykonania i nieprawidłowego wykonania obowiązków w zakresie AML?
Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu to jeden z obowiązków nałożonych na podmioty prowadzące działalność w Polsce. Ustawodawca przewidział dotkliwe kary i sankcje za naruszenia w obszarze Anti Money Laundering. Pamiętaj – jeśli nie stosujesz się do przepisów związanych z AML, narażasz siebie i innych na konsekwencje administracyjne, finansowe, a nawet karne.
Temat kar i sankcji za naruszenia ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu wzbudza wiele emocji. Jest to związane szczególnie z ich szerokim zakresem oraz wysokością. Warto więc dokładnie zapoznać się z obowiązkami instytucji obowiązanych, a następnie wdrożyć odpowiednie rozwiązania (np. zestaw narzędzi iAML, który obejmuje szkolenia, procedury i zautomatyzowany system analityczny).
Kto może być ukarany w związku z naruszeniami AML?
Zgodnie z ustawą, kary i sankcje mogą być nałożone na instytucje obowiązane, w tym:
- na członków zarządu w spółkach, którzy zostali wskazani jako osoby odpowiedzialne za wykonanie obowiązków ustawowych,
- na kadrę kierowniczą wyższego szczebla lub pracownika zajmującego kierownicze stanowisko, który jest odpowiedzialny za zapewnienie zgodności działalności instytucji obowiązanej oraz jej pracowników z przepisami AML (tzw. MLRO – Money Laundering Reporting Officer),
- na mikro przedsiębiorcę, który prowadzi jednoosobową działalność i nie wykonuje obowiązków wynikających z ustawy AML.
Kary administracyjne związane z AML
Przepisy prawne przewidują odpowiedzialność administracyjną za niewykonanie i nieprawidłowe wykonywanie obowiązków ustawowych. Do kar administracyjnych należą:
- publikacja informacji o instytucji obowiązanej oraz zakresie naruszenia przepisów w Biuletynie Informacji Publicznej,
- nakaz zaprzestania podejmowania przez instytucję obowiązaną określonych czynności związanych z AML,
- cofnięcie koncesji lub zezwolenia na prowadzoną działalność, o ile wymaga ona koncesji lub zezwolenia,
- wykreślenie instytucji z rejestru działalności regulowanej, jeśli została ona wcześniej do niego wpisana,
- zakaz pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym przez osobę odpowiedzialną za naruszenie dokonane w ramach instytucji obowiązanej, przez okres nie dłuższy niż rok,
- kara pieniężna.
Kary pieniężne związane z AML
Wysokość kar pieniężnych zależy od kilku czynników.
Po pierwsze, należy określić, czy jest możliwe ustalenie kwoty korzyści uzyskanej lub straty wygenerowanej przez instytucję obowiązaną w wyniku naruszenia ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy.
- Karę pieniężną nakłada się do wysokości dwukrotności kwoty korzyści osiągniętej lub straty unikniętej przez instytucję obowiązaną w wyniku naruszenia albo – gdy nie jest możliwe ustalenie kwoty tej korzyści lub straty – do wysokości równowartości kwoty 1 mln euro.
Po drugie, istnieją szczególne sytuacje, w których nałożone kary mogą być znacząco wyższe. Dotyczy to m.in. banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, firm inwestycyjnych, instytucji płatniczych i pożyczkowych, funduszy inwestycyjnych, firm i pośredników ubezpieczeniowych, a także przedsiębiorców prowadzących działalność np. kantorową czy polegającą na udostępnianiu skrytek sejfowych.
- W przypadku osoby fizycznej kara może wynieść do 20.868.500 zł, a w wypadku osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej – do równowartości 5 mln euro albo do 10% obrotu ze sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy lub z ostatniego skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok obrotowy.
Po trzecie, w przypadku stwierdzenia naruszenia przez instytucję obowiązaną określonych obowiązków (np. brak sporządzenia i aktualizacji oceny ryzyka, nieprzekazanie GIIF żądanych informacji, niewłaściwe stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego, brak dokumentacji lub procedury wewnętrznej) oraz naruszenia obowiązków wynikających z rozporządzenia w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych, organy nadzorcze mogą nałożyć odrębną karę finansową na osobę odpowiedzialną za AML.
- Osoba wyznaczona jako odpowiedzialna za wykonanie obowiązków określonych w ustawie w czasie, w którym naruszono te przepisy, może zostać ukarana karą pieniężną do wysokości 1 mln zł.
Sankcje karne
Za naruszenie obowiązków związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy mogą być nałożone nie tylko kary administracyjne, ale również sankcje karne.
Odpowiedzialność karną w obszarze AML regulują dwie ustawy:
Odpowiedzialność karna wynikająca z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu z dnia 1 marca 2018 r. to kara grzywny i/lub kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Natomiast odpowiedzialność karna wynikająca z kodeksu karnego może mieć formę pozbawienia wolności od 6 miesięcy aż do 12 lat.
